بررسي ميزان پويايي كتابخانههاي مدارس دوره راهنمايي و متوسطه نظري شهر اصفهان در سال تحصيلي 80 ـ79
بررسي ميزان پويايي كتابخانههاي مدارس دوره راهنمايي و متوسطه نظري شهر اصفهان در سال تحصيلي 80 ـ79 »
پژوهشگر : محمد علي كلباسي ناظر : دكتر احمد شعباني
مقدمه
از مهمترين وظايف آموزش و پرورش آماده ساختن دانش آموزان براي خود آموزي و حركت به سوي نوعي يادگيري خود انگيخته و نهايتاً خود سازي است . كتابخانه آموزشگاهي در نظام مبتني بر خود آموزي دانش آموز در نيمي از فعاليت آموزشي سهيم است . فعاليت كتابخانههاي آموزشگاهي موفق چنان با ساير فعاليتهاي آموزشگاهي در هم آميخته كه گاه از آن به منزله مركز منابع آموزشي ، مركز مواد آموزشي و گاه مركز يادگيري نام مي برند ، بنابراين بررسي وضعيت اين كتابخانهها و پويايي آن مي تواند به پيشبرد اهداف آموزش و پرورش ياري رساند .
هدف پژوهش
آگاهي از وضعيت موجود كتابخانههاي آموزشگاهي در سال تحصيلي 80 ـ 1379 و مقايسه امكانات ، وسايل و تجهيزات ، نيروي انساني و ديگر ويژگيهاي آنها با استاندارد مورد قبول.
سئوالهاي پژوهش
1. ميزان فضا و امكانات اختصاص يافته به كتابخانههاي تحت بررسي چه اندازه است ؟
2. كتابخانه چه تجهيزات و امكاناتي دارد ؟
3. تعداد كتابها و نشريات موجود در كتابخانههاي آموزشگاهي و منابع مالي آن چه مقدار كمي است ؟
4. وضعيت تنوع موضوعي كتابهاي كتابخانه در ارتباط با نيازها و علايق دانش آموزان چگونه است ؟
5. كتابخانههاي مورد پژوهش از چه نظام سازماندهي پيروي مي كنند ؟
6. وضعيت كتابخانههاي مورد پژوهش در زمينه پژوهش عضو و خدمات امانت و اطلاع رساني چگونه است ؟
7. آيا كتابخانهها دانش آموزان را در امر تحقيق راهنمايي مي كنند ؟
8. فعاليتهاي جنبي كتابخانههاي مورد پژوهش چگونه است ؟
9. ميزان تحصيلات ، تخصص و دوره كار آموزي كتابداران چگونه است ؟
10. نظر مسؤولين كتابخانهها در مورد مشكلات مجموعه كتابخانههاي مورد پژوهش چيست ؟
11. گرايش مطالعاتي دانش آموزان مورد بررسي چگونه است ؟
12. واحد هاي كتاب آموزش و پرورش چه نگرش و برنامههايي براي كتابخانههاي آموزشگاهي دارند ؟
متغيرهاي پژوهش
برخي از متغير ها عبارتند از :
نحوه گزينش كتاب و تنوع موضوعي كتابهاي كتابخانههاي آموزشگاهي ,كيفيت سازماندهي مواد كتابخانه ،ميزان فعاليت كتابخانه در امر پژوهش دانش آموزان ،آشنايي كتابدار با دانش كتابداري ، پشتيباني ادارات آموزش و پرورش از كتابخانههاي مدارس
جامعه و نمونه آماري و روش نمونه گيري
جامعه آماري در اين تحقيق ، كليه مدارس نواحي پنجگانه آموزش و پرورش اصفهان مي باشد . تعداد نمونه 150 كتابخانه مدرسه است كه بصورت نمونه گيري طبقه اي تصادفي و بر اساس دو سطح راهنمايي و متوسطه نظري , دخترانه و پسرانه , دولتي و غير انتفاعي انجام شده است . مسؤولين واحد كتاب نيز مشمول پژوهش بودهاند . جهت تعيين گرايش مطالعاتي دانش آموزان تعداد 360 دانش آموز جهت نظر خواهي انتخاب شدند .
ابزار جمع آوري اطلاعات و روش تجزيه و تحليل دادهها
ابزار اندازه گيري و جمع آوري اطلاعات در اين پژوهش يك پرسشنامه براي مسئول كتابخانه و يك پرسشنامه براي دانش آموزان جهت تعيين گرايش مطالعاتي آنان بوده است از مصاحبه نيز جهت نظر خواهي از مسئوولين واحد كتاب آموزش و پرورش استفاده شد .
تجزيه و تحليل دادههاي اين پژوهش در دو سطح آمار توصيفي و آمار استنباطي انجام گرفت . در سطح آمار توصيفي با استفاده از شاخص هاي آماري نظير فراواني درصد ميانگين و انحراف معيار تجزيه و تحليل دادهها پرداخته و در سطح آمار استنباطي در مواردي كه متغيرها بصورت كيفي (اسمي)بوده است جهت بررسي رابطه بين دو متغير از آزمون 2X ( كاي دو ) استفاده شده و در مواردي كه آزمون 2X ( كاي دو ) معنا دار بوده جهت بررسي شدت رابطه بين دو متغير از ضرب في و كرامر استفاده شده و نيز جهت مقايسه متغيرهايي كه مقياس آنها درصد مقياس فاصله اي بوده از آزمون T استفاده شده است.
روش پژوهش
روش تحقيق توصيفي از نوع پيمايشي است .
بخشي از يافتههاي پژوهش
· بيشتر مدارس مورد پژوهش داراي كتابخانه بوده اند اما از نظر مساحت و فضاي اختصاص داده شده به كتابخانه, فاصله زيادي با استاندارد هاي قابل قبول وجود دارد و نيز بندرت كتابخانههاي مورد بررسي داراي سالن مطالعه بوده اند .
· از نظر مجموعه كتابخانه ,كتابهاي موجود در كتابخانه كمتر چاپ جديد بوده و بيشتر قديمي هستند و از نظر كيفيت و تناسب با سن و نياز دانش آموزان در حد متوسطي مي باشد بيشترين حجم موضوعي كتابهاي موجود در كتابخانهها مربوط به كتابهاي ديني و مذهبي است .
· تعداد اندكي از كتابهاي كتابخانه از نظر كيفي و كمي روز آمد بوده اند . بيشتر نشريات ادواري ( مجله ، روزنامه ) موجود در كتابخانهها، قديمي است .
· از نظر مالي بيشترين محل تأمين بودجه كتابخانه ، مدرسه است و البته در اين مورد سليقه اي عمل مي شود و بستگي به نظر و سليقه مسؤولين مدارس دارد .
· از نظر سازماندهي مواد كتابخانه ،بيشتر كتابخانههاي آموزشگاهي مورد پژوهش بر اساس موضوع كتابهاي خود را سازمان داده اند اما بندرت از روش ها و نظام هاي مورد قبول علم كتابداري مانند رده بندي ديويي استفاده مي شود .
· در بيشتر مدارس ، دفتر ثبت كتاب موجود است ، اما بيشتر مسؤولان كتابخانهها براي تكميل درست دفتر ثبت نياز به آموزش دارند . بيشترين فعاليت جنبي كتابخانههاي مورد بررسي برگزاري نمايشگاه است كه در سطح محدودي اجرا مي شود .
بخشي از پيشنهادها
از جمله پيشنهادهاي اين پژوهش بهبود شرايط كاري كتابداران،آموزش ضمن خدمت كتابداران و استفاده از كتابداران داراي تخصص مربوطه توجه بيشتر مسؤولان آموزش و پرورش به كتابخانه در ساخت مدارس ، با نظر خواهي از كتابداران متخصص در اين مورد ، و تخصيص امكانات و نيروي انساني لازم ، به كتابخانهها ايجاد مركزي واحد براي هماهنگ كردن امور كتابخانههاي مدارس و عدم برخورد سليقه اي با مسائل كتاب و كتابخانه است .
http://trc.isfedu.org/new_page_91.htm
باسمه تعالی